OSB’lerde emlak vergisi sorunu ne durumda?

Dünya Gazetesi’nden Abdullah Tolu yazdı. OSB’lerde emlak vergisi sorunu ne durumda? İşte o yazı…

Aslında bu sorunu ilk defa 2019 yılı Ağustos ayında ogunhaber sitesinde yayınlanan köşe yazımda gündeme getirmiştim. O tarihlerde OSB yetkilileri başta olmak üzere pek çok kişi ve kurum, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı başta olmak üzere birçok kurumla görüşerek bu sorunun çözümünü talep ettiler, hatta çözüm için söz bile aldılar. Maalesef üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen bırakın sorunun çözülmesini, çözüme yönelik hiçbir adım atılmadı, Yani, sorun hala devam ediyor.

Son günlerde gelen sorular bu konuda yoğunlaşmaya başlayınca, konuyu yeniden kamuoyunun gündeme getirmeye karar verdim.

OSB’lerdeki emlak vergisi sorunu ne?

OSB’lerde yer alan binalar kiraya verilmemesi şartıyla emlak vergisinden muaf bulunuyor (EVK, Mad. 4/m). Buna karşılık, OSB’lerde malikleri tarafından kullanılmayıp başkalarına kiraya verilen binalar için emlak vergisi muafiyeti söz konusu değil. Yani, kiraya verilen bu binalar için emlak vergisi ödenmesi gerekiyor. Kiralamanın şirket ortaklarına, ortak olunan şirketlere, kardeş şirketlere ve ilişkili şirketlere yapılması veya finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi durumu değiştirmiyor.

İşte sorunda tam olarak burada başlıyor, OSB’lerde inşa ettikleri binaları çeşitli nedenlerle kullanmayıp kiraya verenler bu düzenlemenin değiştirilmesini ve kiraya verilen binaların da emlak vergisi muafiyeti kapsamına alınmasını talep ediyorlar.

1 Temmuz 2017 tarihine kadar böyle bir sorun yoktu!

1 Temmuz 2017 tarihine kadar OSB’lerdeki binalarla ilgili geçici emlak vergisi muafiyeti bulunuyordu (EVK, Mad. 5/f). Bu düzenlemeye göre, organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler ile sanayi ve küçük sanat sitelerindeki binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile emlak vergisinden muaf bulunuyordu. Geçici emlak vergisi muafiyeti için, binaların organize sanayi bölgesinde bulunması yeterli sayılıyor, bu binaların malikleri tarafından kullanılıp kullanılmadığı, kiraya verilip verilmediğinin emlak vergisi muafiyeti yönünden bir önemi bulunmuyordu.

Sorun 1 Temmuz 2017 tarihinde başladı!

7033 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile; yatırım ortamının iyileştirilmesi, yatırım maliyetlerinin azaltılması, üretici üzerindeki mali yüklerin kaldırılması, üreticinin desteklenmesi ve sanayinin geliştirilmesi amacıyla OSB’lerde bulunan binalara ilişkin geçici emlak vergisi muafiyeti, daimi emlak vergisi muafiyetine dönüştürüldü. Yeni düzenleme 1 Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe girdi.

İşte sorun da bu düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle beraber başladı. Değişiklik gerekçesi son derece doğru ve yerinde. Ancak, aşağıda açıklandığı üzere yasa maddesinde değişiklik yapılırken, ilgili maddenin ilk fıkrasında yer alan parantez içi hükmün atlanması, OSB’lerde bulunan ancak başkalarına kiralanan binaların emlak vergisi muafiyeti dışında kalmasına neden oldu.

Bu düzenleme bilerek mi yapıldı, yoksa büyük bir atlama mı söz konusu?

Bu konuda bazı yetkililer söz konusu düzenlemenin bilerek yapıldığını ve OSB’lerde kiraya verilen binaların bilinçli olarak emlak vergisi muafiyeti dışında bırakıldığını ifade ediyorlar. Bize göre ise, burada ciddi bir atlama söz konusu. Çünkü, söz konusu düzenleme 1 Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe girdiğinde, OSB yönetimleri dahil hemen herkesin bu değişiklikle ilgili herhangi bir bilgisi bulunmuyordu.

OSB’lerle ilgili daimi emlak vergisi muafiyeti nasıl?

7033 sayılı Kanunla Emlak Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenleme ile, kiraya verilmemesi şartıyla OSB’lerdeki binalar süresiz olarak Emlak Vergisinden muaf tutuldu. Süresiz emlak vergisi muafiyeti sağlayan EVK’nın 4. Maddesinin (m) bendi şu şekilde:

“m) Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ait binalar (Vakıf senedindeki cihete tahsis edilmek şartıyla) ile organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri ve sanayi sitelerinde yer alan binalar”.

Muafiyet için aranan kiralanmama şartı nereden geliyor?

Sadece bent hükmüne bakıldığında herhangi bir sorun yok, OSB’lerde yer alan binalar süresiz olarak emlak vergisinden muaf, muafiyet için bent hükmünde aranan başkaca bir şart da yok! Ancak, muafiyeti sınırlayıcı şart bent hükmünde değil, maddenin birinci fıkrasında yer alıyor. Söz konusu fıkra hükmü aynen şu şekilde: “(Aşağıda yazılı binalar, kiraya verilmemek (24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanun kapsamında yapılan işletme hakkı devirleri hariç) şartıyla Bina Vergisinden daimi olarak muaftır ((a), (b), (s) , (y) ve (z) fıkraları için kiraya verilmeme şartı aranmaz.).”

Yani, OSB’lerde bulunan binalar kiraya verilmemeleri koşuluyla emlak vergisinden muaf. OSB’lerde bulunmakla beraber, malikleri tarafından kullanılmayıp başka sanayicilere kiraya verilen binalar emlak vergisi muafiyetinden yararlanamıyor, bu binalar emlak vergisine tabi bulunuyor.

Yeni düzenlemeden tek karlı çıkan, belediyeler oldu!

Haklarını teslim edelim, yeni düzenlemeden tek karlı çıkan kesim belediyeler oldu. Belediyeler hemen işin peşine düştü, OSB’lerde bulunan binalarla ilgili olarak bir çalışma başlatarak, buralarda olup da kiraya verilen binalar için emlak vergisi tahakkuk ettirerek bina sahiplerinden istediler. OSB’lerde bina sahibi olup da bunları kiraya verenler emlak vergisi nedeniyle belediyelere karşı oldukça tepkili!

Kaş Yapayım Derken Göz Çıkarıldı!

OSB’lerin oluşturulması gerekli ve faydalı. Ancak, Ülkemizde OSB’lerin kuruluş ve işleyişinde devletin görev ve etkisi minimum düzeyde. Buraların oluşturulması oldukça maliyetli ve sanayicilere yüklenmiş durumda. Çoğu sanayici büyük hayaller kurarak buralara fabrika binası yapıyor, ancak işlerinin iyi gitmemesi vb. nedenlerle buralara taşınamayabiliyorlar. Taşınamama ve buralarda üretime geçememe nedenleri de oldukça açık. Bunlar inşa ettikleri binaları boş duracağına başka sanayici işletmelere kiraya veriyorlar, yine üretim yapılmasını sağlıyorlar. Elde ettikleri kira gelirleri için vergilerini de ödüyorlar. Buraya kadar her şey normal, Ancak, devlet durup dururken ortaya çıkıp “binayı kullanmayıp kiraya verdin, ben de emlak vergisi muafiyetini uygulamıyorum” diyor. Bunun haklı bir gerekçesi olamaz. Çünkü sonuçta OSB’de inşa edilen binayı başka bir sanayici kullanıyor, üretim yapıyor ve satıyor. Kiracı işletme bina maliyetine katlanmıyor, orada kullanacağı finansı üretime kaydırıyor, orada kullanıyor. Burada gözardı edilmemesi gereken bir durum da, binasını kiraya veren sanayicinin ödediği emlak vergisini aldığı kiraya yansıtması, bunun da üretimi ve üreticiyi olumsuz yönde etkileyecek olması. 7033 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki yasal düzenlemede, “kiraya verilmeme” gibi bir koşul yer almıyor, binanın OSB’de bulunması yeterli sayılıyordu. Muafiyet için yeni düzenlemede “kiraya verilmeme” koşulu getirilmesi anlaşılır gibi değil.

Yeni düzenlemede değişikliğe gidilmeli, sorun çözülmeli!

Bize göre, OSB’lerde bulunan binalar ister kiralansın ister malikleri tarafından kullanılsın emlak vergisinden muaf tutulmalı. Bunun için EVK’nın 4. Maddesinin birinci fıkrasında yer alan parantez içi hükmün aşağıdaki şekilde değiştirilmesi yeterli:

“(Aşağıda yazılı binalar, kiraya verilmemek (24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanun kapsamında yapılan işletme hakkı devirleri hariç) şartıyla Bina Vergisinden daimi olarak muaftır ((a), (b), (m), (s) , (y) ve (z) fıkraları için kiraya verilmeme şartı aranmaz.).”

Sonuç olarak;

OSB’lerdeki binalara sağlanan emlak vergisi muafiyetinin geçici muafiyetten çıkarılıp daimi muafiyet kapsamına alınması ne kadar doğru ise, muafiyetin binaların kiraya verilmemesi şartına bağlanması da bir o kadar yanlış. Bunun bilinçli olarak yapılmadığı, bir atlama olduğu ve bunun da en kısa zamanda düzeltilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Sıkıntılı ortamdan geçtiğimiz şu günlerde, mevzuatta yapılması gereken ve reel sektör açısından olumlu sonuç doğuracak değişikliklerden birisi de, işte bu düzenleme. Artarak devam eden tepkilere neden olan bu sorunu Sayın Hazine ve Maliye ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlarımızın dikkatlerine sunuyorum.