Emlak sektörü imar affı ile hareketlendi

Türkiye’de kaç tane imar affı yasası çıktı? 2018 yılında çıkarılan imar affından kimler faydalanabiliyor? Son başvuru tarihi ne zaman? Başvuru yapılmazsa ne olur?

İmar Affı, imara aykırı olarak inşa edilen taşınmazlarda, hukuki ihtilafların mahkeme yoluyla giderilememesi ya da imarla ilgili olan ihtilafların büyük bir sorun haline gelmesi durumunda, kamu tarafından çıkarılan bir aftır. Başka bir tanım ile yasal olmayanı yasal konumuna getirme, hukuka aykırı taşınmazların hukuka uygun hale getirilmesidir. 1940’lı yıllarda ortaya çıkan bu kavram ilk olarak kentlerin çevresinde görülen gecekondu yapılarının artması ile tartışılmaya başlanmıştır. 1950’li yıllarda özellikle metropollerin çevresinde görülmeye başlanan gecekondu yapıları, hızla kent merkezlerine doğru bir yayılım göstermiştir. Gecekondu yapılarının yapımının yasak olduğu bu dönemde bile bu çarpık yapılaşma hızla artmıştır. Türkiye’de gecekondu yapılaşmasının ortaya çıkışından bugüne kadar sık sık gündeme gelen imar affı özellikle seçim dönemlerine denk gelmektedir.

Türkiye’de çıkarılan imar afları

İkinci Dünya Savaşı sonrasında sanayileşme hareketlerinin yoğunlaşması, kırsal kesimlerden şehir merkezlerine göç edilmesi ile birlikte, kentlerde çarpık kentleşme yapılanmıştır. Bu çarpık kentleşme beraberinde hukuksal sorunları getirmiştir. Halkı ile ihtilaf içerisinde kalmak istemeyen hükümetler farklı dönemlerde imar affı yasası çıkararak bu ihtilafa son vermeye çalışmışlardır.

775 sayılı kanun öncesinde Türkiye’de çıkarılan 5 imar yasası:

1. 1948 Yılı 5218 Sayılı: ‘Ankara Belediyesine, Arsa ve Arazisinden Belli bir Kısmını Mesken Yapacaklara 2490 Sayılı Kanun Hükümlerine Bağlı Olmaksızın ve Muayyen Şartlarla Tahsis ve Temlik Yetkisi Verilmesi Hakkında Kanun’
2. 1948 Yılı 5228 Sayılı: ‘Bina Yapımını Teşvik Kanunu’
3. 1949 Yılı 5431 Sayılı: ‘Ruhsatsız Yapıların Yıktırılması ve 2290 sayılı Belediye Yapı ve Yollar Kanunu’nun 13. Maddesinin Değiştirilmesine Dair Kanun’
4. 1953 Yılı 6188 Sayılı: ‘Bina Yapımını Teşvik ve İzinsiz Yapılan Binalar Hakkında Kanun’
5. 1959 Yılı 7367 Sayılı: ‘Hazineden Belediyelere Devredilecek Arazi ve Arsalar Hakkında Kanun’

775 Sayılı kanun sonrasında çıkarılan 10 imar yasası:

1. 1966 Yılı 775 Sayılı: ‘Gecekondu Kanunu’
2. 1983 Yılı 2085 Sayılı: ‘İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Olarak Yapılan Yapılara Uygulanacak İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanunu’nun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun’
3. 1984 Yılı 2981 Sayılı: ‘İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı: İmar Kanunu’nun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun’
4. 1986 Yılı 3290 Sayılı: ‘24.2.1984 tarih ve 2981 sayılı Kanun’un Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında Kanun’
5. 1987 Yılı 3366 Sayılı: ‘3290 Sayılı Kanun ile Değişik 2981 Sayılı Kanun’un Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun’
6. 1988 Yılı 3414 Sayılı: ‘775 Sayılı Gecekondu Kanunu’nun Bazı Hükümlerinin Değiştirilmesi Hakkında 3.5.1985 tarih ve 247 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin İki Maddesinde Değişiklik Yapılmasına Dair 16.8.1985 tarih ve 250 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’
7. 2001 Yılı 4706 Sayılı: ‘Hazineye ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’
8. 2008 Yılı 5784 Sayılı: ‘Elektrik Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’
9. 2012 Yılı 6306 Sayılı: ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’
10. 2018 Yılı 7143 Sayılı: ‘Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun (Geçici Madde 16)’

Türkiye’de imar affı ile ilgili olarak çıkarılan bu yasalarla imar sorunu kökten çözülememiş olsa da, imar barışında önemli bir yol katedilmiştir.

İmar affı kimleri kapsıyor?

Türkiye’de imar affı kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda kişilere taşınmazlarının yasallaştığını beyan eden Yapı Kayıt Belgesi veriliyor. Buna göre afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız, imar kanunlarına aykırı kaçak yapılara af kapsamında yasal hale geliyor. Böylelikle kentsel dönüşüm projelerine finans desteği sağlanarak, dönüşümü hızlandırmak amaçlanıyor.

İmar affı kimleri kapsamıyor?

• Devlet tarafından taşınmazının kaçak olduğu tespit edilip binası hakkında yıkım kararı verilen kişiler,
• Tehlikeli maddelerin depolanması için ayrılan bölgelerde oturum amaçlı yapılan ruhsatsız taşınmazlar,
• Askeri veya yasak bölgelere
• İstanbul tarihi yarımada içinde 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesi uyarınca adı geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda,

yer alan binalar imar affı yasasından faydalanamaz.