Brezilya’ya gidecekler dikkat! Sarıhumma aşısı yaptırın

Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) son raporunda, başka ülkelerden Brezilya’nın Sao Paulo ve Rio de Janeiro eyaletlerine seyahat edecek yolculara sarıhumma aşısı yaptırmaları tavsiye edildi. DSÖ’nün raporunda, Sao Paulo eyaletinde Sao Paulo ve Campinas, Rio de Janeiro eyaletinde ise Rio de Janeiro ve Niteroi şehirleri hariç diğer bütün bölgelerin sarıhumma bulaşma riski altında olduğunun dikkate alınması gerektiği bildirildi. Bu 4 kent, uluslararası yolculara aşı tavsiyesine dahil edilmedi.

Sarıhummanın ülkenin Atlantik sahilleri boyunca yayılmaya devam ettiği uyarısında bulunulan raporda, Brezilya’daki risk bölgelerine gidecek yolculara seyahatlerinden 10 gün önce hastalığa karşı aşı yaptırmaları ve sivrisinek sokmasını önlemek için tedbir almaları önerildi.

DSÖ, Minas Gerais ve Espirito Santos eyaletlerinin tümü ile Bahia eyaletinin güney ve güneybatısındaki 69 belediye bölgesi için daha önce aşı tavsiyesinde bulunmuştu.

Sao Paulo Sağlık Müdürlüğü Hastalık Kontrol Koordinatörü Bulaşıcı Hastalık Uzmanı Markos Boulos, yaptığı açıklamada, sarıhummanın ülke genelinde yayılmasını sürdürdüğünü vurguladı.

Hastalığın eyaletin diğer bölgelerine ulaşıp ulaşmayacağını bilmediklerini aktaran Boulos, “Ancak bunun şu anda gerçekleşmemesi ümit ediliyor.” ifadesini kullandı.

Boulos, DSÖ’nün önerisindeki değişikliğin aşılamalarla ilgili yerel tavsiyeleri değiştirmeyeceğini belirtti.

Eyaletin kıyı şeridindeki nüfusun aşı yaptırması için herhangi bir neden olmadığını ifade eden Boulos, şüpheli enfeksiyonlar ortaya çıkması veya Sao Paulo kentine daha yakın bölgelerde hastalığa yakalanan maymun ölümlerinin gözlemlenmesi durumunda stratejilerinin gözden geçirileceğini sözlerine ekledi.

Brezilya Sağlık Bakanlığının duyurusuna göre, bakanlığa geçen aralık ayından bu yana kadar bin 561 şüpheli sarıhumma vakası bildirildi. Bunların 448’i doğrulandı, 850 vakanın incelemesi sürüyor. Ülkenin 188 kentine yayılan sarıhumma hastalığına yakalananların ölüm riski yüzde 32,1 olarak açıklandı. Salgının başlamasından bu yana Brezilya’da 144 kişi hayatını kaybetti.

Sarıhumma virüsü Aedes veya Haemagogus türü sivrisinekler aracılığıyla bulaşır. Bu sivrisinekler özellikle gündüzleri ısırmaktadır. Bulaşma 2500 metreye kadar olan yerleşim birimlerinde gözlenebilir. Sarıhumma insanları ve maymunları enfekte etmektedir.
Vahşi yaşamın hüküm sürdüğü yerler ve ormanlık bölgelerde, maymunlar enfeksiyonun başlıca deposudur ve enfeksiyonun maymundan maymuna bulaşması sinekler aracılığıyla olur. Sivrisinekler, ormanlık alana giren insanları hem de maymunları enfekte eder ve böylece lokal salgınlara neden olurlar.
Kentsel bölgelerdeki bulaşmada maymunların rolü yoktur, enfeksiyon sinekler vasıtasıyla insanlar arasında yayılır. Yoğun kitlelerin yaşadığı yerlerde enfeksiyonun oluşması, büyük sarıhumma salgınlarına sebebiyet verebilir.
Belirtiler
Sarıhumma virüsü ile enfekte olan kişilerin birçoğu hiçbir belirti vermeyebilir veya hafif belirtiler gösterebilir. Belirti oluşanlar için kuluçka süresi 3-6 gündür. Hastalığın ilk belirtileri ani ateş, titreme, şiddetli baş ağrısı, sırt ağrısı, genel vücut ağrıları, bulantı, kusma, yorgunluk ve halsizliktir. Hastaların çoğu ilk dönemden sonra iyileşme göstermektedir. Bu hastaların yaklaşık %15’inde daha şiddetli bir faza geçiş olur. Bu ikinci dönemde yeniden ateş yükselmesi, sarılık, karın ağrısı, kusma ve kanama belirtileri görülür. Sonunda şok ve çoklu organ yetmezliği gelişir. Bu hastaların yarısı ilk belirtilerin başlamasından 10-14 gün sonra kaybedilirler.
Tanı ve Tedavi
Tanı, viral enfeksiyona karşı kişinin bağışıklık sisteminin oluşturduğu antikorları tespit eden kan testlerine dayanmaktadır.
Spesifik tedavisi yoktur. Semptomlara yönelik destekleyici tedavi yapılmaktadır. Mümkün olduğu kadar hastalar destek tedavisi ve yakın izlem için hastaneye yatırılmalıdır.
Yolcular için Risk
Sarıhumma Afrika ve Orta ve Güney Amerika’nın tropikal bölgelerinde endemiktir. Afrika ve Latin Amerika’da 44 endemik ülkede 900 milyondan fazla nüfus risk altındadır. Afrika’da 31 ülkede tahminen 500 milyon kadar insan risk altındadır.
Sarıhummanın yaygın olarak görüldüğü yerlere seyahat eden kişiler risk altındadırlar. Özellikle sivrisineğe maruziyetin fazla olduğu kırsal alanlar ve ormanlık bölgelere uzun süreli seyahatlerde risk çok daha fazladır. Sarıhummanın bulaşma riskinin olduğu bölgeler veya ülkelere giden her yolcunun aşı olması tavsiye edilmektedir. Bu durum, bu ülkelerde hastalığın resmi olarak rapor edilmediği hallerde de geçerlidir.
Korunma
Yolcular Sarıhumma aşısı yaptırarak ve sivrisineklere karşı önlem alarak korunmalıdır.
Sarıhumma aşısı hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat edeceklere önerilir. Aşı yapıldıktan sonra UST’ye uygun olarak ‘Uluslararası aşı ve profilaksi sertifikası’ düzenlenir. Bazı ülkeler ülkeye giriş için sarı humma aşısının yapıldığını gösteren bu sertifikayı zorunlu tutmaktadırlar. Uluslararası aşılama sertifikası, aşılandıktan 10 gün sonra geçerlilik kazanır.
Enfeksiyona maruz kalma riski, sinek ısırmalarına karşı tedbir alınarak (koruyucu elbiseler, cibinlik, sivrisinek kovucu preparatlar ile) azaltılabilir. Sarıhumma virüsünü taşıyan sineklerin daha çok gündüzleri ısırdığı unutulmamalıdır. Sivrisinek ısırıklarından korunmak için:
Uygun giysiler giyilmelidir (uzun kollu gömlek, uzun pantolon, çorap ve şapka),
Uygun bir böcek kovucu kullanılmalıdır (DEET, Picardin). Aktif madde yüzdesi yüksek olanlar daha uzun bir koruma sağlar. Ayrıca güneş koruyucu kullanılacaksa, önce güneş koruyucu sürülüp sonra böcek kovucu uygulanmalıdır. Çocuklar üzerinde kovucu uygulanırken gözlere ve ağıza temasından kaçınılmalıdır. Kullanılacak giysilere ve çadıra permetrin uygulanabilir. Permetrin doğrudan cilde uygulanmamalıdır.
Mümkün olduğu kadar perdeli ve klimalı odalarda kalmaya özen gösterilmelidir.
Birçok sivrisinek daha çok geceleri aktifken, sarıhumma bulaştıran sirisineklerden biri olan Aedes aegypti daha çok gündüzleri ısırırlar.
Seyahat Dönüşü Öneriler
Eğer kendinizi hasta hissediyorsanız hemen hekiminize veya bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Seyahatiniz hakkında hekiminize mutlaka bilgi verin.
Ateş ve ağrınız için Asetaminofen kullanın. Kanamaya meyli artırabileceğinden aspirin ve ibuprofen içeren ağrı kesicilerden uzak durun.
Daha fazla sivrisinek ısırıklarından korunarak hastalığın yayılmasını önleyin.