4. Uluslararası Kocaeli Tarihi Sempozyumu başlıyor

4. Uluslararası Kocaeli Tarihi Sempozyumu başlıyor. 24-26 Mart tarihleri arasında Gebze’de yapılacak sempozyumda 159 akademisyen, 125 tebliğ sunacak. 7 ülke ve 93 üniversiteden akademisyenlerin yer alacağı sempozyuma bu yıl 50 profesör, 16 doçent, 57 doktor akademisyen katılıyor.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nce düzenlenen 4. Uluslararası Kocaeli Tarihi Sempozyumu, geçmişi 4 bin yıl öncesine uzanan kentin tarihine ışık tutmaya devam ediyor. 24-26 Mart tarihleri arasında Gebze’de yapılacak sempozyumda 159 akademisyen, 125 tebliğ sunacak. 7 ülke ve 93 üniversiteden akademisyenlerin yer alacağı sempozyuma bu yıl 50 profesör, 16 doçent, 57 doktor akademisyen katılıyor. Her yıl bir tarihi şahsiyete adanan sempozyumda bu yıl şehirde pek çok eserine rastlanan Yavuz Sultan Selim dönemi vezirlerinden ve aynı zamanda damat olan Çoban Mustafa Paşa hakkında da tebliğler yer alacak.

159 akademisyenden 125 tebliğ

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından; Kocaeli tarihini ve kültürünü canlı tutmak, kurucu beyleri genç nesillere tanıtmak ve milli-manevi değerlere dayalı tarih şuuru oluşturmak ana teması ile gerçekleştirilen “Kocaeli Tarihi ve Araştırmaları Sempozyumları” bu yıl Çoban Mustafa Paşa’nın adına düzenlenecek. Gebze merkezli olarak gerçekleştirilecek sempozyuma bu yıl 5‘i yabancı olmak üzere 289 bildiri başvurusu yapıldı ve 159 akademisyenin 125 tebliği kabul edildi. Sempozyuma 93 farklı üniversite ve kurumdan başvuru oldu. Çin, Macaristan, Mısır, Kırgızistan, İtalya ve Hollanda’dan 8 yabancı akademisyen de sempozyumda bildiri sunacak.

Kocaeli tarihine tanıklık edilecek

Kocaeli’nin 5000 yıllık tarihini gün yüzüne çıkaran tarih sempozyumları, kentin geleceğine yön vermek açısından da büyük önem taşıyor. Bu yıl da sempozyumda çok yönlü ve derinlikli bir kültür ve medeniyet okumasının yapıldığı Kocaeli’nin tarihine tanıklık edilecek. Bu yıl sempozyumda ‘’2. Abdülhamit Döneminde Redif Taburu, 19. Yüzyılın 2. Yarısında Bir Amerikan Misyonerinin Gözüyle İzmit, Gebze Çoban Mustafa Paşa Camii Müezzin Mahfilinin Osmanlı Sanatındaki yeri’’ gibi yine çok dikkat çekici konular yer alacak. Bilim Danışma Kurulu’nda Prof. Dr. Erhan Afyoncu, Prof. Dr. Feridun Emecen, Prof. Dr. Emre Dölen, Prof. Dr. Azmi Özcan, Prof. Dr. Zeynep Ahunbay gibi Türkiye’nin önde gelen akademisyenlerinin yer aldığı sempozyumun düzenleme kurulunda Prof. Dr. Haluk Selvi, Doç. Dr. İbrahim Şirin, Doç. Dr. Bilal Çelik bulunuyor. Çoban Mustafa Paşa Türbesi ve Külliyesi’nin ziyaretinin ardından Mehteran Konseri’nin düzenleneceği sempozyum açılışında Türkiye’nin önde gelen dört akademisyeni Prof. Dr. Azmi ÖZCAN, Prof. Dr Feridun EMECEN, Prof. Dr. Mehmet ÖZ ve Prof. Dr. Suphi SAATÇİ açılış konuşmalarını yapacaklar. Elite Hotel Darıca’da aynı anda 5 ayrı salonda düzenlenecek sempozyumda ayrıca “Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Arşivinde Kocaeli” sergisi de yer alıyor.

Mühendis Rektör’den Fatih Sultan Mehmet’in inovatif kişiliği

Gebze Teknoloji Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Haluk Görgün ise çok ilginç bir tebliğ ile sempozyumda yer alacak. Elektrik,elektronik mühendisi olan Görgün, “Fatih ve İnovasyon” tebliğiyle Fatih Sultan Mehmet’in tarihteki yenilikçi, geliştirici yönünü anlatacak. Fatih’in bir kaç dil bilen, sosyal ve pozitif bilimlerle yüksek eğitim sahibi bir sultan olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Görgün, “Fatih’in çağını aşan inovatif kişiliğinin icraatları; Osmanlı’yı İmparatorluk yapan büyük devlet adamı, 2 imparatorluk, 14 devlet ve 200’den fazla şehri fetheden büyük bir komutan, devrinin önemli devletleriyle tamamı kendi devletinin lehine anlaşmalar imzalayan eşsiz bir diplomat, Osmanlı’nın ilk yazılı kanunlarını oluşturan büyük bir hukuk adamı, havan toplarını icat eden, şahi isimli topların yapımına katkı sağlayan önemli bir mühendis, kendi kaftanının çizimini yapan mükemmel bir tasarımcı, Topkapı Sarayı’nı inşa eden bir mimar ve çağları aşan, günümüze ışık tutan büyük bir ‘deha’ yapmıştır” diyor.

Sempozyumdan ilginç tebliğler

Kocaeli tarihine dair çok geniş bir perspektifte tebliğlerin yer aldığı sempozyumda; Selçuklu döneminden Osmanlı’ya, Milli Mücadele’den Demokrat Parti dönemine farklı tarihsel dönemler anlatılacak. Şehrin siyasi tarihi kadar ekonomik ve kültürel değişimine dair tebliğlerin de sunulacağı uluslararası sempozyumda; müzik, gastronomi, mimari, spor, ticaret, eğitim, tarım ve basın alanlarında da şehrin tarihine dair araştırmalar yer alacak.
• Doç. Dr. Zekai Mete, 17. yüzyılın başında bir mahalle halkının başkaldırı hikayesini aktarırken İzmitli kadınların Paşa Sarayı ile mahkemeye nasıl baskın düzenlediklerini anlatacak.
• Prof. Dr. İlhan Şahin, “Göçebe uygarlığında çoban ve çobanlık” başlıklı bir tebliğ sunacak.
• Prof. Dr. Kenan Ziya Taş tebliğinde, Kanuni Sultan Süleyman’ın da eniştesi olan Çoban Mustafa Paşa’nın Yavuz Sultan Selim’in hangi kızıyla evli olduğunu yanıtlayacak.
• Kocaeli Sancağı’ndaki müslümanlar ile gayrimüslimlerin 19. yüzyıldaki mal varlıklarının mukayesesini ise Doç. Dr. Ümit Ekin yapacak.
• Yrd. Doç. Dr. Zeynep İskefiyeli ise 19. yüzyılın ikinci yarısında bir Amerikan misyonerinin gözüyle İzmit ve çevresini tarih meraklılarıyla paylaşacak.
• Lahey Adalet Divanı’ndaki Hereke halısının hikayesini ise Dr. Mehmet Tütüncü’den dinleyeceğiz.
• Tarihe Babıali Baskını olarak geçen İttiahat ve Terakki darbesinin önemli şahsiyetlerinden Teşkilat-ı Mahsusa üyesi ve İzmit Mebusu Sapancalı Hakkı Bey’i de Yrd. Doç. Dr. Seydi Vakkas Toprak anlatacak.
• Divanü Lügati’t-Türk’teki yeme-içme kültürünün Kocaeli Manav Türkmenlerindeki yansımalarına dair tebliği ise Yrd. Doç.Dr. Ayşe Duvarcı sunacak.
• Türk sinemasının en önemli tarihi karakterlerinden biri olan Malkoçoğlu hakkında ise sempozyumda 4 ayrı tebliğ yer alıyor.

Görkemli hafızayı deşifre ediyoruz

İbrahim Karaosmanoğlu – Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı

Karacaoğlan’ın çok sevdiğim bir dizesi var: “Kim var imiş, biz yoğ iken”. Biz yokken Kocaeli’de; Traklar, Bithynialılar, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı vardı. Hepsinden bir iz, bir hatıra kaldı. Geleneklerimiz, kültür ve medeniyetimiz Osmanlıyla küreselleşti, bu zamana kadar geldi. Bu yıl dördüncüsünü düzenlediğimiz Uluslararası Kocaeli Tarihi Sempozyumu ile bu görkemli hafızayı deşifre etme, bilme, anlama, Kocaeli’den mazi ve istikbali eş zamanlı okuma gayretindeyiz. Böylelikle, hem Kocaeli tarih ve kültür araştırmalarına derinlik katacak, hem de Kocaeli’ye mührünü vuran büyük devlet adamı Çoban Mustafa Paşa’yı şükranla yad edeceğiz. Bizler, bizden önce yaşayanların geleceği, bizden sonrakilerin geçmişiyiz. Bizden sonrakilere, yeryüzünde bir iz, bir eser bırakabilirsek vazifemizi yapmış olacağız.

Sempozyumun Tarihçesi

Kocaeli Tarihi Sempozyumlarının ilki “Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu I” adıyla 2-4 Mayıs 2014 tarihinde gerçekleştirildi. Bu Sempozyuma 115 akademisyen 102 tebliğ sundu. Sempozyum, 3 ciltlik 1802 sayfa bildiri kitabı olarak yayınlandı. Sempozyum kapsamında Gazi Akça Koca’yı anlatan “Kıl Çadırların Düşü” tiyatro oyunu gösterimi yapılmıştır. “Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II” adıyla 3-5 Nisan 2015 tarihinde gerçekleştirilen sempozyuma 172 akademisyen 153 tebliğ sundu. Sempozyum kitabı 3 cilt, 2169 sayfa olarak yayınlandı. Sempozyum kapsamında Yavuz Bahadıroğlu tarafından Kara Mürsel Alp’i anlatan hikâye kitabı yazıldı ve e-Kitap haline getirilerek Kocaeli’nde 6’ncı sınıflara hediye edilen 27 bin tablet bilgisayara yüklendi. “Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III” ise 25-27 Mart 2016 tarihlerinde yapıldı. 250 akademisyenin 210 tebliğ sunduğu sempozyum kitabı 4 cilt, 3000 sayfa olarak hazırlandı. Gazi Süleyman Paşa’nın Çanakkale’nin Bolayır İlçesinde bulunan türbesi başında anma programı gerçekleştirildi. Ayrıca Okçular Vakfı da sempozyum süresince Ok ve Okçuluk üzerine tanıtım etkinlikleri yaptı.

Türbesi Gebze’deki Külliyede

Bu yılki sempozyumla; yerel tarih çalışmaları kapsamında Kocaeli Tarihi araştırmalarına ve kültürüne katkı sağlamak, akademisyenler arasındaki iletişim ve işbirliğini güçlendirmek, aynı zamanda Kocaeli’nde Osmanlı döneminin en önemli simalarından biri olan ve “Çoban”, “Gazi”, “Boşnak”, “Damat”, “Mısırlı Paşa”, “Polak”, “Koca Lala” lakaplarıyla tanınan Mustafa Paşa’yı gündeme taşımak amaçlanıyor. Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinin önemli devlet adamlarından olan ve sırasıyla, “Kapıcıbaşı”, “Beylerbeyi”, “Rumeli Beylerbeyliği” görevlerinde bulunan, vefat edince de kendi adına inşa ettirdiği en büyük vakıf eseri olan Gebze’deki külliyesinin içinde yer alan türbesine gömülen bu devlet adamı böylece anılmış olacaktır.

Çoban Mustafa Paşa Kimdir?

Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde önemli devlet görevlerinde bulunan biridir. Aslen Bosnalı’dır. Yeniçeri Ocağı’nda yetişmiştir. Kaynaklarda ona ait ilk bilgiye göre, 1514 yılında yapılan Çaldıran Savaşı’na katılmıştır. Müteakiben sarayda yetişerek sırasıyla, “Kapıcıbaşı”, “Beylerbeyi”, “Rumeli Beylerbeyliği” görevlerinde bulunmuş, bu makamda iken, sadrazam Pîr Mehmed Paşa’nın isteği ile Sultan Selim tarafından III. Vezirliğe tayin edilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminin ilk yıllarında da vezirliğe devam eden Mustafa Paşa, 1521 Belgrad Seferinde, Belgrad’a Tuna yönünden saldıran kuvvetlere komuta etmiştir. 1522’de, serdar olarak donanmanın başında Rodos Seferi’ne çıkan Paşa, kuşatma sırasında ölen Mısır valisi Hayr-Bayın yerine 17 Aralık 1522’de Mısır valiliğine atanmıştır. Mayıs 1523’e kadar, yani 6,5 ay gibi kısa bir süre zarfında, çıkan isyanı bastırdığı için İstanbul’a dönmüş daha doğrusu geri çağrılmıştır. Bu olayı müteakip II. vezirlik görevini sürdürürken Nisan 1529 tarihinde İstanbul’da vefat etmiş, dolayısıyla kendi adına inşa ettirdiği en büyük vakıf eseri Gebze’deki külliyesinin içinde yer alan türbesine gömülmüştür. Yerine ise Kasım Paşa, vezirliğe getirilmiştir.

Gebze’de Çok Sayıda Eseri Var

Çoban Mustafa Paşa’nın Gebze’de cami, han, imaret, hânikâh (tekke), tabhane, paşa odaları, kütüphane, hamam ve türbeden oluşan külliyesinin dışında, banisi olduğu diğer yapıların dökümü şöyledir: Eskişehir’de cami, hânikâh (tekke/medrese), han, imaret ve sıbyan mektebinden oluşan külliye; İstanbul-Rumelihisar, Galata ve Seyidgazi ile Rodos’ta birer sıbyan mektebi, Silistre ve Prevadi’de birer hamam; Edime-Sögütlüdere’de köprü, Edirne’de bir han ile iki hamam Svilengrad’da köprü ile Üsküp’te cami ve imaret.